خاموت چیست؟ آشنایی کامل با خاموت و انواع آن

برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها از المان‌ها و مقاطع فراوانی استفاده می‌شود که یکی از این موارد خاموت است. خاموت درواقع نوعی میلگرد است که درون بتن در ستون‌ها و تیرها قرار می‌گیرد. این مقطع فولادی وظیفه حمایت از بتن در برابر حوادثی مانند زلزله و نیروهایی که به آن وارد می‌شود را دارد و آن را ثابت نگه می‌دارد.

در این مقاله از آهنک قصد داریم که شما را با خامت، انواع، کاربرد، نحوه تولید و استفاده و عوامل موثر بر قیمت‌گذاری آن آشنا کنیم. قیمت این محصول به عوامل بسیاری مانند نوع میلگرد و مقدار میلگرد مورد استفاده در آن بستگی دارد. به همین دلیل برای خرید این محصول نیاز است که از قیمت میلگرد آج‌دار مطلع شوید.

معرفی خاموت

میلگردها در آرماتوربندی ساختمان به دو صورت قرار می‌گیرند. یک دسته از آن‌ها به صورت طولی که در طول بتن قرار گرفته‌اند، و دسته دیگر به صورت عرضی در فاصله‌های مشخص به صورت مورب یا عمود دور میلگردهای طولی قرار دارند. خاموت‌ها جز دسته میلگردهای عرضی محسوب می‌شوند.

خاموت‌ها، قاب‌هایی از میلگردهای فولادی هستند که میلگردهای اصلی دربتن را احاطه کرده و مقاومت بالایی دارند. وظیفه این مقطع در بتن، حمایت از بتن در برابر لرزش، و جلوگیری از ترک خوردگی و تغییر شکل بتن است و استحکام ساختمان را افزایش می‌دهد.

این محصول براساس کاربردی که دارد، در انواع و سایزهای مختلفی تولید می‌شود. همچنین براساس نحوه طراحی اجزا ساختمان و قرارگیری آن‌ها، در شکل‌های مدور، مستطیل، U شکل، مربع و چندضلعی و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. شکل مربع و مستطیل آن، معمول‌ترین اشکال مورد استفاده هستند.

جنس میلگردهای عرضی معمولا از نوع A1 و A2 است و در سایزهای 8، 10 و 12 استفاده می‌شود. میلگردهای آج‌دار A2، به دلیل انعطاف‌پذیری بالایی که دارند در ساخت خاموت به کار می‌روند.

انواع خاموت

این مقطع براساس فاکتورهایی مانند تعداد میلگردهای طولی، تغییر در سطح مقطع ستون‌ها و ظرفیت حمل بار طراحی می‌سوند. همچنین کاربردهایی که این محصول در ساخت و ساز دارد، باعث شده است که این نوع میلگرد در انواع متنوعی تولید شود. در ادامه به معرفی انواع این مقطع فولادی می‌پردازیم.

1. خاموت سنتی یا ساده

این نوع، در واقع از انواع معمولی محسوب می‌شود که توسط اهرم و یا دست آن را می‌سازند. شکل ظاهری آن به صورت مربع بوده و زاویه‌های 90 درجه در گوشه‌های آن، از مشخصه‌های اصلی این نوع است. نوع سنتی، از پرکاربردترین انواع در ساخت و سازهای ایرانی به حساب می‌آید.

2. خاموت معمولی

برای ساخت این نوع، از دو روش استفاده می‌شود: در روش اول مانند نوع سنتی، با دست و به وسیله اهرم، و در روش دوم به کمک دستگاه تولید می‌شود. اندازه و قالب این نوع متغیر بوده و در اندازه‌های مختلف تولید می‌شود.

3. خاموت مهندسی

نوع مهندسی، مشابه نوع سنتی یا ساده است و براساس نوع خمش تعریف می‌شود. تنها تفاوت این دو نوع، وجود زاویه خمش 45 درجه یا 135 درجه در نوع مهندسی است؛ اما مانند نوع ساده سطح مقطع مربعی دارد.

4. خاموت مارپیچ

نوع مارپیچ، در واقع میلگردی است که به صورت مارپیچی به دور یک‌سری میلگرد طولی پیچیده شده است. برای تولید این نوع برخلاف دو نوع دیگر، از دست استفاده نمی‌شود، بلکه به وسیله دستگاه‌های CNC نوع ماپیچ را تولید می‌کنند.
برای ساخت نوع مارپیچ از قالب‌های مختلف استفاده می‌شود و اندازه آن نیز می‌تواند متغیر باشد. از این نوع در اغلب سازه‌ها استفاده می‌شود.

5. خاموت ربات

این نوع، بسیار مشابه نوع مارپیچ است، با این تفاوت که در خاموت ربات، یک مقطع مربعی شکل در گوشه آن قرار دارد. تولید این محصول نیز به وسیله دستگاه CNC انجام می‌شود.

6. خاموت سلولار

نوع سلولار، به شکل حلقه‌های بسته قرار دارد و از پیشرفته‌ترین و جدیدترین انواع محسوب، و برای سساخت آن از تکنولوژی Pi-System استفاده می‌شود. استفاده از این نوع در ساختمان، ضعف استحکام کششی میلگردهای طولی را در زمان زلزله جبران نموده و مانع از خمش آن‌ها می‌شود. به این صورت، استحکام بتن را افزایش می‌دهد.

7. خاموت تنگ بسته

خاموت‌ها از نظر شکل سطح مقطع به دو دسته تنگ بسته و تنگ باز تقسیم‌بندی می‌شوند. به نوع تنگ بسته، خاموت حلقه بسته نیز گفته می‌شود که  اغلب در مواردی کاربرد دارد که نیاز به تحمل نیروهای پیچشی باشد. زمانی که به تیرهای بتن نیروهای پیچشی زیادی وارد شود، استفاده از این نوع در اولویت است.

8. خاموت تنگ باز

این نوع که به خاموت حلقه باز نیز شناخته می‌شود، سطح مقطع بازی دارد. قالب یا تک شاخه، رکابی یا دو شاخه و چند شاخه انواعی هستند که تنگ باز به آن‌ها تقسیم می‌شود. خاموت U شکل، درواقع همان رکابی است. از این نوع زمانی استفاده می‌شود که تاثیر نیروهای پیچشی کمتر است و به مقابله با نیروهای برشی نیاز است.

مزایا استفاده از خاموت

این مقطع، از مقاطع بسیار پراهمیت و پرکاربرد در ساختمان‌سازی است که استفاده از آن در ساختمان‌ها و سازه‌ها، مزایای فراوانی دارد. از جمله مزایا آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. بالابردن و بهبود انعطاف‌پذیری ستون
2. افزایش مقاومت فشاری بتن
3. جلوگیری از حرکت میلگردها در زمان بتن‌ریزی
4. جلوگیری از خم شدن میلگردها در بتن

نحوه استفاده و کاربرد انواع خاموت

نحوه استفاده از خاموت‌ها و انواع آن، توسط روش‌های مهندسی و طراحی سازه تعیین می‌شود. همانطور که گفتیم، این مقطع فولادی به دو دسته تنگ بسته و تنگ باز تقسیم می‌شود که هرکدام در شرایط متفاوتی در سازه به کار می‌روند. کاربرد این محصول در ستون‌ها، برای افزایش استحکام و پایداری آرماتورهای طولی است.

این مقطع به عنوان تکیه‌گاه جانبی آرماتورها عمل می‌کند و می‌تواند از ستون در مقابل نیروها و ضربه‌های شدید و زلزله حمایت کند. برای پشت سر گذاشتن چالش‌های زلزله در ساختمان‌سازی، باید تمامی نکات ایمنی در ساخت و ساز به درستی رعایت شوند. خاموت نقش بسیار مهمی در این موضوع ایفا می‌کند.

1. کاربردهای خاموت در ساختمان‌سازی

مهم‌ترین کاربرد این محصول، در ساختمان‌سازی و طراحی سازه‌هاست. به همین دلیل در این بخش به صحبت درباره کاربرد آن دز ساختمان‌سازی می‌پردازیم.

1.1 افزایش مقاومت فشاری در ستون: یکی از وظایف این محصول، افزایش استحکام میلگردهاست. با استفاده از آن، مقاومت ستون‌ها افزایش پیدا می‌کند.

1.2 جلوگیری از خم شدن میلگرد در بتن: استفاده از این مقطع در بتن‌ها و احاطه‌ی میلگردهای طولی، باعث می‌شود مقاومت میلگرد افزایش پیدا کرده و از خم شدن میلگرد در برابر نیروهای برشی جلوگیری کند.

1.3 بهبود انعطاف‌پذیری ستون: استفاده از این محصول در ستون‌ها، می‌تواند ستون‌ها را منعطف‌تر کرده و احتمال شکستن ستون را کاهش دهد.

1.4 جلوگیری از حرکن میلگردها در زمان بتن‌ریزی: وجود خاموت در اطراف میلگردهای اصلی، باعث می‌شود که در جای خود ثابت شده و هنگام بتن‌ریزی حرکت نکنند.

2. قوانین ملی ساختمان در خاموت‌گذاری

برای استفاده از هر عضو و مقطعی در ساختمان‌سازی نیاز است که قوانین و مقررات مربوطه را به درستی رعایت شود تا از هرگونه خسارتی که ممکن است رخ دهد، جلوگیری شود. برخی از قوانین استفاده از خاموت در ساختما‌ها به شرح زیر است:

2.1 طول ناحیه بحرانی نباید کمتر از مقادیر زیر باشد:

1. یک‌ششم ارتفاع آزاد ستون
2. ضلع بزرگتر مقطع مستطیلی ستون
3. قطر ستون
4. 450 میلی‌متر

2.2 فاصله خاموت‌ها در ناحیه بحرانی، درصورتی که خاموت از نوع بسته باشد، نباید از مقادیر زیر کمتر باشد:

1. 24 برابر قطر خاموت
2. 300 میلی‌متر
3. 8 برابر قطر کوچکترین میلگرد طولی ستون
4. نصف کوچکترین ضلع مقطع ستون

2.3 فاصله خاموت‌ها در دیگر نقاط اعضا فشاری، نباید از مقادیر زیر بیشتر شود:

1. 36 برابر قطر میلگرد خاموت
2. 12 برابر قطر کوچکترین میلگرد طولی
3. 250 میلی‌متر
4. کوچکترین بعد عضو فشاری

2.4 نکات مهم

1. باید در فواصل 20 سانتی‌متری از هم قرار گیرند.
2. آرماتورهای عرضی باید با کمک سیم آرماتوربندی به میلگردهای طولی بسته شوند.
3. نباید در دمای کمتر از 5 درجه خم شوند، اگر قصد خم کردن مجدد آرماتورها را دارید، باید به صورت سرد و با استفاده از دستگاه مکانیکی، عملیات خم کردن انجام شود.

3. نحوه چیدمان خاموت‌ها

براساس آیین‌نامه، نیاز است که در هر گوشه این محصول حداقل یک میلگرد طولی قرار گیرد، به همین دلیل خاموت‌گذاری به این صورت انجام می‌شود:

3.1 میلگردهای طولی باید یکی در میان خاموت‌ها قرار بگیرند و نوع میلگردی که برای آن‌ها استفاده می‌شود از نوع سنجاقی است. سایز خاموت‌ها به شرح زیر است:

3.2 اگر فاصله میلگردهای طولی کمتر از 15 سانتی‌متر باشد، نحوه خاموت‌گذاری فرق می‌کند که به صورت زیر است:

3.3 اگر فاصله آرماتورهای طولی بیشتر از 15 سانتی‌متر باشد، از نوع سنجاقی استفاده می‌شود:

3.4 سایر ضوابط به کارگیری این مقطع فولادی:

نحوه تولید خاموت

برای تولید این مقطع فولادی از میلگرد نوع آج‌دار استفاده می‌شود که وجود این آج برروی میلگرد، باعث می‌شود مقطع مورد نظر به بتن به خوبی بچسبد. برای تولید خاموت از میلگرد، از دستگاه خاموت‌زن بهره می‌برند که دو نوع دستی و ماشینی دارد. خم‌کاری میلگرد برای تولید این محصول، براساس استانداردهای مشخصی انجام می‌شود.

خرید میلگرد

همانطور که میدانید، خاموت نوعی میلگرد آج‌دار است که از آن به صورت یک قاب، برای افزایش استحکام و مقاومت ساختمان و سازه‌ها استفاده می‌شود. با توجه به این موضوع، برای خرید این مقطع، نیاز است که از قیمت روز میلگرد آج‌دار به صورت لحظه‌ای آگاه شوید و می‌توانید از طریق صفحه مربوط به قیمت میلگرد آج‌دار و به صورتی اینترنتی این محصول را خریداری نمایید.

سخن پایانی

این مقاله برای آشنایی شما با خاموت، انواع، نحوه تولید، کاربردها و نحوه استفاده از آن در ساختمان‌ها تهیه شده است. در اینجا هرآنچه که برای شناخت این محصول نیاز است بدانید با زبان ساده بیان شده، و شما با مطالعه‌ی آن می‌توانید شناخت کافی درباره آن بدست آورید.

با اطلاع از انواع و کاربردهایی که این مقطع فولادی در ساختمان‌سازی دارد، می‌توانید از این محصول در جایگاه مناسب خود استفاده نمایید و دچار ضرر در پروژه ساختمانی خود چه از نظر مالی و چه از نظر ساخت و ساز نشوید.
شما می‌توانیدد سوالات خود را در بخش نظرات با کارشناسان ما درمیان گذاشته، تا در اسرع وقت کارشناسان آهنک به آن‌ها پاسخ دهند.