تیرچه بلوک چیست؟ انواع، مزایا و کاربرد آن

امروزه، سقف تیرچه بلوک در ساختمان‌سازی از محبوبیت بسیاری برخوردار است و از رایج‌ترین سقف‌ها در ایران محسوب می‌شود. این نوع سقف از ترکیب تیرچه و بلوک سیمانی یا سفالی ساخته شده است که به دلیل سهولت در اجرا و نصب و هزینه پایین آن، محبوبیت بسیاری پیدا کرده است.

این سقف در انواع سازه‌های بتنی و فلزی استفاده می‌شود، اما غالبا در ساختمان‌های بتنی کاربرد دارد. این نوع سقف از مزایا و ویژگی‌های بسیاری برخوردار است، اما معایبی نیز دارد. در ادامه به معرفی تیرچه بلوک، اجزا اصلی، انواع، نحوه اجرا و قیمت اجزا اصلی آن می‌پردازیم.

تیرچه بلوک چیست؟

سقف تیرچه بلوک، نوعی دال یا پست‌بند یک‌طرفه است که شامل تعدادی تیر موازی Tشکل و با فاصله ازهم بوده که بلوک‌هایی از جنس سیمانی، سفالی یا پلی استابرن (یونولیتی) در فواصل بین تیرها قرار می‌گیرند. بلوک‌‌ها می‌توانند از نوع ماندگار و یا موقت مانند بتن‌های فلزی، پلاستیکی یا چوبی باشند. جنس بلوک‌ها باید طوری باشد که با بتن واکنش شیمیایی ندهند.

در این سقف، دو روش استفاده از مصالح پیش‌ساخته و بتن‌ریزی به طور همزمان کاربرد دارند و قالب تحتانی به صورت کامل حذف می‌شود. در میان مصالح مورد استفاده در ساخت و ساز، تنها فولاد توان تخمل نیروهای کششی را دارد، به همین دلیل نقش بتن و دیگر مسالخ در این سقف، تحمل نیروهای کششی نیست.

این سقف، نقش بسیار اساسی و مهمی در انتقال نیروهای افقی و جانبی به دیگر اجزای سازه دارد. این نوع سقف در سازه‌های مختلفی مانند فلزی، آجری شکل و بتنی با شرایط مختلف کاربرد دارد.

اجزا اصلی تیرچه بلوک

این سقف، از اجزای مختلفی تشکیل می‌شود که در ادامه به معرفی هرکدام از آن‌ها می‌پردازیم.

1. تیرچه

تیرچه‌ها در ایران به طور معمول از نوع بتنی هستند و برای ساخت آن‌ها از قالب‌های فلزی (موقتی) یا سفالی (دائمی) استفاده می‌شود. برای مسلح کردن این عوض، از 3 نوع میلگرد استفاده می‌شود: میلگرد خرپا با سایزهای 6 یا 8 میلی‌متر، میلگرد کف خرپا (کششی) با سایز 6 تا 16 میلی‌متر و میلگرد فوقانی خرپا (فشاری) با سایز 6 یا 8 میلی‌متر.

خرپاها میلگردهای پایینی را به بالایی متصل می‌کنند و با این کار باعث افزایش مقاومت فشاری و کششی آرماتورها می‌شوند. میلگردهای بالایی برای تحمل نیروهای فشاری خرپا در مرحله اول باربری تیرچه استفاده مورد استفاده قرار می‌گیرند. قطر آن‌ها به فاصله تیرچه‌ها، نوع میلگرد، فاصله جوش‌های میلگرد عرضی، ضخامت بتن پوششی و ارتفاع خرپای تیرچه وابسته بوده و بین 6 تا 12 میلی‌متر متغیر است.

اندازه استاندارد عرض تیرچه‌ها باید 8 تا 12 سانتی‌متر، ضخامت آن 4 سانتی‌متر و ارتفاع خرپاهای آن 16سانتی‌متر باشد. در تیرچه‌هایی ضهامت بتن پاشنه 5.5 سانتی‌متر یا بیشتر باشد، می‌توان قطر میلگرد کششی را تا 20 سانتی‌متر افزایش داد. حداقل تعداد میلگردهای کششی که در تیرچه مورد استفاده قرار می‌گیرند 2 عدد است.

برای پیوستگی بهتر بین بتن و میلگرد، از میلگرد‌های آج‌دار استفاده می‌کنند. برای اطلاع از قیمت روز میلگرد آج‌دار، می‌توانید از طریق لینک به صفحه قیمت‌ها مراجعه کرده و به صورت لحظه‌ای نوسانات قیمت آن را پیگیری نموده و در سریع‌ترین زمان ممکن به صورت آنلاین، خریداری نمایید. از انواع میلگردهایی که در ساخت تیرچه به کار می‌روند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.1 آرماتورهای کششی

در مرحله اول بارگذاری تیرچه، آرماتور زیرین خرپا که عضو کششی خرپا تیرچه است، نیرو کششی ناشی از وزن خود تیرچه را دز زمان حمل و نقل تحمل می‌کند.در مرحله دوم، نیاز است که نیرو کششی ناشی از وزن مرده تیر در فاصله محور تا محور تیرچه‌ها و بین دو تکیه‌گاه موقت را تحمل کند. در مرحله سوم، آرماتور زیرین خرپا، به عنوان عضو کششی تیر T شکل عمل می‌کند.

1.2 آرماتورهای عرضی

در مرحله اول بارگذاری، آرماتورهای عرضی، به همراه اعضای کششی زیرین و بالایی، ایستایی لازم برا تحمل وزن تیرچه برای جابجایی را تامین می‌کند و مانند عضو مورب وارد عمل می‌شود. در مرحله دوم، باید که این میلگرد بتواند وزن مرده سقف بین تکیه‌گاه‌های موقت را تحمل نماید.

در مرحله سوم نیز، آرماتورها، میان میلگرد کششی خرپا و بتن پوششی پیوستگی ایجاد می‌کنند. این آرماتور قسمتی از نیروهای برشی تیر T شکل را متحمل می‌شود.

1.3 آرماتورهای بالایی

در مرحله اول و دوم بارگذاری، از این آرماتور به عنوان عوض بالایی خرپا استفاده می‌شود که وظیفه آن تحمل وزن مرده سقف در فاصله بین دو تکیه‌گاه موقت در زمان بتن‌ریزی و قالب‌بندی و قبل از ایجاد مقاومت بتن کششی، و تحمل وزن تیرچه در زمان حمل و نقل است.

در مرحله سوم، اگر این آرماتور در سطحی بالاتر از بلوک‌ها و در ضخامت بتن پوششی قرار بگیرد، از آن به عنوان آرماتور افت و حرارت مقطع مرکب سقف استفاده می‌شود.

1.4 آرماتورهای پاشنه

پاشنه تیر را باید پیش از نصب، بتن‌ریزی کنند که وظیفه آن تامین تکیه‌گاه بلوک‌ها به عنوان قالب دائمی و جلوگیری از قالب‌بندی قسمت زیرین سقف است.

1.5 آرماتورهای تقویتی

هنگامی که وجود دو آرماتور کششی پایینی درون خرپا، نتواند حداکثر لنگر در وسط دهانه را تحمل کند، از آرماتورهای دیگر در داخل خرپای فلزی قرار می‌دهند. به همین دلیل به آن‌ها آرماتورهای تقویتی می‌گویند.

1.6 آرماتورهای کمکی اتصال

این نوع برای مهار کردن آرماتورهای کششی و امکان استقرار بیش از دو آرماتور کششی در پاشنه تیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

2. بلوک

بلوک در واقع قطعه مستطیلی شکل است که می‌تواند از جنس بتن، سفال یا یونولیتی باشد. این قطعه معمولا با ابعاد 40*20*25 موجود است و در صورتی که بار سقف از میزان تحمل بتن بیشتر باشد یا دهانه بزرگی داشته باشد، از بلوک با ارتفاع 25 سانتی‌متر استفاده می‌کنند.

همچنین زمانی که به بلوک ضخیم‌تر در سقف نیاز باشد، از بلوک دو تکه استفاده می‌شود که با قرار دادن بلوک‌ها برروی هم، ارتفاع آن‌ها به 35 سانتی‌متر می‌رسد. ابعاد آن با توجه به فاصله بین تیرچه‌ها و ضخامت سقف تغییر می‌کند و قابیت تحمل فشار بار زیاد را ندارد. بلوک‌ها وزن پایینی دارند تا استحکام تیرچه بلوک بیشتر شده و وزن بار مرده کاهش پیدا کند.

3. میلگردهای حرارتی، افت و میلگرد منفی

آرماتورهای افت و حرارت، برای جلوگیری از تنش‌های متفرقه در بتن پوششی و جذب تنش‌های ناشی از افت (جمع‌شدگی) و تغییر حرارت، در دو جهت عمود بر هم، در قسمت بالایی بتن سقف و روی بلوک‌ها قرار می‌گیرند.

اگر ارتفاع تیرچه خرپا در حدی باشد که آرماتور بالایی تیرچه در مکان میلگرد حرارتی قرار داشته باشد، از همان آرماتور به عنوان افت و حرارت در جهت طولی استفاده می‌شود. قبل از بتن‌ریزی، آرماتورهای منفی را در محل تکیه‌گاه هر تیرچه اضافه می‌کنند.

4. بتن پوششی (درجا)

پس از جایگذاری تیرچه‌ها و بلوک‌ها، بتن‌ریزی انجام می‌شود تا پس از اینکه توسط آرماتورهای کششی تیرچه مقاومت لازم ایجاد شد، این بتن بتواند بار وارد شده به سقف را تحمل کند. ضخامت بتن پوششی با توجه به طول دهانه و بار وارده محاسبه می‌شود.

5. کلاف میانی

از کلاف میانی برای تقویت دیافراگم افقی ساختمان در امتداد عمود بر امتداد  تیرچه‌ها و برای توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه‌بلوک استفاده می‌شود. همچنین در محل‌هایی که بار منفرد وجود دارد، از کلاف میانی بتنی در جهت عمود بر جهت تیرچه‌ها استفاده می‌نمایند.

انواع تیرچه بلوک

سقف‌های تیرچه بلوک، براساس نوع تیرچه به دو دسته تیرچه بتنی و تیرچه فولادی تقسیم‌بندی می‌شوند.

1. تیرچه بتنی

این نوع تیرچه، از رایج‌ترین انواع در ایران محسوب می‌شود که ساخت آن با قالب فلزی (موقت) و یا سفالی (دائمی) می‌باشد. این المان، از بتن و آرماتورهای فولادی، به صورت از پیش‌ساخته تولید می‌شود و آرماتورها باید به یک خرپا با مقاومت ایستایی بالا متصل شوند.

اگر سقف‌ها غیرفولادی باشند، استحکام و مقاومت آن‌ها بسیار پایین است و تنها بار مرده سقف یا دال را افزایش می‌دهند. به همین دلیل فولاد را در قسمت کششی، جایگزین بتن می‌کنند. فقط بتن پاشنه تیرچه در قسمت‌هایی که قرار است فولادهای کششی قرار بگیرند، ریخته می‌شود. این عمل اط نظر اقتصادی کاملا مقرون به صرفه و البته رایج است.

2. تیرچه کرومیت (فلزی)

نوع کرومیت، از تسمه ورقه‌ای با دو بال در نواحی تحتانی و فوقانی ایجاد شده است که استفاده از آن، سرعت اجرای سقف را بالا می‌برد. طول این تیرچه تقریبا متر و وزن آن 10 کیلوگرم است.

3. تیرچه صنعتی

به این نوع تیرچه، مکانیزاسیون نیز گفته می‌شود که از خرپا فلزی ساخته شده است. در این نوع میلگردهای برشی توسط نقطه جوش به آرماتورهای تحتانی و فوقانی متصل می‌شوند. قیمت تیرچه صنعتی به طول و عرض آن وابسته است.

4. تیرچه پیش‌تنیده

برخی از تیرچه‌ها دارای مقطع سپری شکل بوده و از پیش تنیده هستند. میلگردهای تحتانی این نوع، توسط دستگاه‌های مخصوص از قبل کشیده شده و تا زمانی که بتن کاملا سخت شود، در این حالت باقی می‌ماند.

اجرا تیرچه بلوک

برای ساخت این سقف، تعدادی تیر T شکل را در کنار هم قرار می‌دهند و بلوک‌ها در قسمت بالای سقف قرار گرفته و تیرچه‌ها را به هم متصل می‌کنند. تیرچه‌ها می‌توانند بدون فندوله و یا فندوله‌دار باشند. بتن‌ریزی برروی تیرچه‌ها باعث می‌شود که اجزا سقف منظم کنار هم قرار بگیرند و یکپارچه شوند.

در ابتدا، باید تیرچه‌های مورد نظر ببروی پل‌های اصلی که همان تیرهای فلزی هستند قرار گرفته و پس از آن فاصله بین تیرچه‌ها با بلوک‌های توخالی پر شوند. پس از آن میلگردهای تکمیلی نصب شده و سپس نوبت به بتن‌ریزی دال سقف‌‌ها می‌رسد.

پس از آن، به مرحله شمع‌بندی می‌رسیم که تکیه‌گاه موقت ایجاد می‌شود. این مرحله توسط 4 تراش که عمود بر تیرچه قرار دارند، انجام می‌شود. در مرحله قالب‌بندی آرماتورهای اصلی باید به اندازه 10 تا 15 سانتی‌متر باشند و با تیرهای اصلی درگیر شوند. تیرچه‌های با جان باز، نمی‌توانند قبل از یکپارچه شدن باز سف را تحمل نمایند.

1. مراحل ساخت سقف

مراحل ساخت سقف تیرچه بلوک به شرح زیر هستند:

1.1 قرار دادن تیرچه بین دهانه‌ها

این مرحله، اولین مرحلخ‌ی اجرای سقف تیرچه بلوک است که تیرچه ها را به بالای دهانه حمل کرده و بین دو دهانه مشخص قرار می‌دهند. در اغلب موارد فاصله بین تیرچه‌ها 50 سانتی‌متر می‌باشد. حمل تیرچه‌ها باید با احتیاط کامل انجام شود تا سالم برروی تیرها قرار گیرند و بتن پاشنه سالم و بدون شکستگی باقی بماند.

1.2 شمع‌بندی زیر تیرچه‌ها

شمع‌ها باید در فواصل 1 تا 1.20 متر در زیر تیرچه‌ها قرار گیرد و باید به صورتی انجام شود که خیز مناسبی برابر با یک دویستم دهانه به طرف بالا درنظر کرفته شود. علاوه بر این، در جهت عمود بر تیرچه‌ها نیاز است که از الوار 4 تراش چوبی در فواصل حداکثر 1.5 متری استفاده شود.

1.3 قراردادن بلوک‌ها در میان تیرچه‌ها

در بین تیرچه‌ها، باید تمامی فواصل خالی توسط فوم‌های یونولیت پر شده و از نظر اندازه کامل و بی‌نقص باشد. از یونولیت و بلوک تنها برای قالب سقف تیرچه استفاده می‌شود و نقش دیگری ندارد.

1.4 قراردادن میلگردهای افت و حرارت

پس از گذشت زمان، ممکن است سقف دچار نشست و ترک‌خوردگی شود که برای حل این مشکل نیاز است قبل از بتن‌ریزی از آرماتورهای با حداقل قطر 6 سانتی‌متر استفاده شود. این آرماتورها به عنوان آرماتور افت و حرارت به‌کار می‌روند و به گونه‌ای قرار می‌گیرند که در امتداد طول تیرچه به فاصله 50 سانتی‌متر از مرکز بلوک‌ها و عمود بر تیرچه به فاصله 30 سانتی‌متر باشند.

1.5 گذاشتن میلگرد کلاف

از میلگرد کلاف به این دلیل انجام می‌شود که در دهانه‌های بزرگ، تیرچه به صورت تکی عمل نکند. از کلاف عرضی برای ایجاد یکپارچگی سقف استفاده می‌شود تا استحکام و مقاومت آن را افزایش دهد.

1.6 کار گذاشتن میلگرد منفی

دو نکته مهم وجود دارد که در زمان طراحی تیرچه نیاز است به آن توجه شود:

1. اتصال تیرچه به تیر فلزی یا بتنی مفصل انجام شود.
2. اتصال تیرچه به تیر فلزی یا بتنی گیردار صورت گیرد.

در مورد اول، یعنی اتصال مفصل، آرماتور به عنوان آرماتور دوخت محاسبه می‌شود و میلگرد حداقل 8 و حداکثر 12 سانتی‌متر کافی است. اگر تیرچه 15 سانتی‌متری داخل تیر بتنی فرو رود، نیازی به آرماتور دوخت نیست. در مورد دوم، یعنی اتصال گیردار، به طراحی آرماتور مماس منفی نیاز است.

1.7 قالب‌بندی اطراف تیرچه‌ها

برای قالب‌بندی می‌توان هم از قالب فلزی هم قالب چوبی استفاده کرد. اما در اکثر مواقع از قالب فلزی به دلیل سفت و محکم بودن و جابجا نشدن در هنگام بتن‌ریزی استفاده می‌شود.

1.8 ایجاد سقف کاذب

برای اینکه سقف کاذب ایجاد کنیم، باید قبل از بتن‌ریزی میلگردهای L شکل را از سوراخ بلوک‌ها به صورت آویز عبور دهیم. بهتر است در این مرحله از میلگردهای شاخه‌ای استفاده شود، تا نتیجه مطلوب‌تری بدست آید.

1.9 بتن‌ریزی

اصول و قواعد بتن‌ریزی به شرح زیر است:

1. عدم جوش آرماتورها به تیرهای فلزی
2. ایجاد شناژ افقی روی دیوار باربر
3. قرارگیری در حوضچه‌های آب
4. تعیین میزان لرزش بعداز بتن‌ریزی
5. جداسازی قالب

درباره مورد آخر، اگر قالب فلزی یعنی موقت باشد، پس از سخت شدن بتن، قالب جدا شده و تا چند روز داخل حوضچه قرار می‌گیرد. اگر قالب مورد استفاده از نوع سفالی باشد، قالب به صورت دائمی بوده و همراه بتن می‌ماند. در این صورت نیز چندروزی باید بتن در حوضچه آب قرار گیرد.

مزایا و معایب تیرچه بلوک

استفاده از این نوع سقف، مزایا بسیار و معایب خود را دارد. برای به کار بردن این سقف، نیاز است که از تمامی مزایا و معایب آن آگاه شوید و برای استفاده از آن به درستی تصمیم بگیرید.

• مزایا تیرچه بلوک

1. امکان اجرای همزمان چند سقف
2. استفاده از بلوک یا یونولیت، برای کاهش مصرف بتن
3. داشتن وزن سبک و حمل و نقل و جابجایی آسان
4. داشتن خاصیت عایق حرارتی، صوتی و رطوبت
5. سرعت بالا و اجرای نصب آسان
6. مقاومت بالا دربرابر عوامل طبیعی مانند باد و زلزله
7. کاربرد در انواع پروژه‌های ساختمانی و عمرانی
8. کاهش مصرف دیگر مصالح ساختمانی مانند گچ و سیمان
9. مقاومت بالا دربرابر نیروهای وارده
10. مقاوم در دمای بالا و آتش‌سوزی
11. کاهش مصرف فولاد و آرماتور در مقایسه با میزان تحمل بار سقف
12. کاهش هزینه‌های پایه

• معایب تیرچه‌بلوک

1. درصورت آتش‌سوزی، یونولیت‌ها مواد سمی تولید می‌کنند.
2. عدم امکان اجرا در سقف‌های مثلثی و قوسی‌شکل
3. امکان ترک خوردن کچ در طولانی مدت
4. در مقایسه با سقف دال بتنی و کامپوزیت صلبیت کمتری دارد.
5. به دلیل استفاده از میلگردهای تکه شده و جوش خورده، ایمنی کافی ندارد.
6. حداکثر تا دهانه 8 متر قابل اجرا است.
7. باریک شدن مقطع تیرچه‌ها باعث می‌شود مقاومت سقف در زمان زلزله کاهش پیدا کند.
8. امکان شکستن پاشنه تیرچه وجود دارد.
9. به دلیل ساخته شدن در کارگاه، ممکن است نطارت کیفی مناسبی نداشته باشد.
10. امکان ویبره کردن بتن زیر تیرچه وجود ندارد.

قیمت میلگرد

همانطور که گفته شد، میلگرد یا آرماتورها از اجزای اصلی و بسیار مهم این نوع سقف محسوب می‌شوند و در حالات مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای اتصال بهتر میلگرد و بتن، از میلگرد آج‌دار استفاده می‌شود که قیمت روز میلگرد آج‌دار به عواملی مانند قیمت مواد اولیه، مقدار و وزن خریداری شده، شرایط بازارهای جهانی، نرخ ارز و … وابسته است.

بهتر است پیش از خرید این محصول فولادی، از قیمت آن به صورت لحظه‌ای مطلع شوید. با توجه به این موضوع شما می‌توانید با مراجعه به صفحه قیمت‌ها از طریق لینک بالا، این محصول را به صورت آنلاین در بهترین زمان ممکن خریداری نمایید تا خریدی مقرون به صرفه داشته باشید.

سخن پایانی

در این مقاله به معرفی تیرچه بلوک، اجزا تشکیل‌دهنده، انواع، نحوه اجرا و مزایا و معایب آن صحبت کردیم. شما می‌توانید با مطالعه این مقاله هرآنچه که برای شناخت این نوع سقف نیاز است را بدانید و با داشتن اطلاعات کافی به انتخاب این سقف و اجرای آن بپردازید.

همچنین درصورتی که نیاز به مشاوره در اجرای این سقف و یا خرید اجزای آن از جمله میلگرد دارید، می‌توانید با مشاوران ما در آهنک با شماره تماس 91006007-021 در ارتباط باشید.