قرارداد کشف پریمیوم چیست؟

قرار داد کشف پریمیوم که مدت هاست در موردش رایزنی‌هایی انجام گرفته، حالا برای اولین بار در روز چهارشنبه ۱۴۰۰/۰۸/۲۶ به اجرا درآمد. در این مقاله می‌خواهیم بدانیم که قرارداد کشف پریمیوم چیست و چگونه انجام می‌گیرد. طرفین این قرارداد چه قوانینی را باید رعایت کنند و این توافق چگونه می‌تواند به فروشنده و مشتری در بورس کالا کمک کند.

قرارداد پریمیوم یعنی چه؟

کشف پریمیوم در بازار فیزیکی بورس کالا انجام می‌گیرد. پریمیوم  قرارداد بلند مدتی است که در آن دوطرف قرارداد یعنی خریدار و فروشنده کالا تعهد می‌دهند که در زمان مشخصی بعد از عقد قرارداد، کالا را براساس قیمت نهایی که مشخص کرده‌اند، معامله کنند. این نوع قرارداد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪ، نسیه ﻳﺎ ﺳلف قابل انجام است. شاید فکر کنید که انجام این معامله در بازار کنونی به ضرر تولید کننده یا فروشنده کالا باشد اما این طور نیست. تمام مبلغ پرداختی در روز قرارداد مشخص نخواهد شد. بلکه خریدار متهعد خواهد شد که قیمت نهایی را با توجه به قیمت مبنا به علاوه مابه التفاوت توافق شده پرداخت نماید.

قرارداد پریمیوم چگونه انجام می‌گیرد؟

در این قرارداد خریدار باید ابتدا بخشی از مبلغ کالا را در زمان توافق به فروشنده پرداخت کند و تسویه نهایی را در زمان مشخص و بر اساس شرایطی که در متن قرارداد آورده ‌اند پرداخت کند. برای عقد این قرارداد دوطرف معامله باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به عنوان وجه الضمان به امانت بسپارند.

در واقع پریمیوم مبلغ یا درصدی است که برای ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﺴﺮ می‌ﺷﻮد و در مقابل قیمت مبنا هم قیمتی است که در همان زمان عقد قرارداد از طرف بورس کالا با بررسی ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل این سازمان اعلام می‌شود.

برای پرداخت ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ در این قراردادها از فرمول توافق شده بین طرفین و پریمیوم کشف شده در تالار استفاده می‌کنند. یعنی جدای از مبلغ مبنا و بر اساس  توافقاتی که طرفین با نظارت بورس کالا انجام دادند، مشخص می‌شود که در پایان خریدار چه مقدار باید به نسبت ارزش کنونی کالا پول پرداخت کند و یا حتی از فروشنده طلب کار شود.

نمونه ای از اجرای قرارداد:

برای قرارداد کشف پریمیوم آلومینیوم در بورس کالا، قیمت مبنا نرخ بورس فلزات لندن در تاریخ سررسید (به عنوان مثال 31 شهریورماه سال 1399) ضربدر نرخ ارز در تاریخ سررسید تعیین می‌شود. حالا در روز عرضه، عرضه کننده قیمت پایه پریمیوم را 1000 ریال به ازای هر کیلوگرم در تالار پیشنهاد می‌کند؛ اگر فرض کنیم در تابلوی بورس و براساس مکانسیم عرضه و تقاضا مقدار پریمیوم 900 ریال کشف شود.

به این معنی است که در 31 شهریور ماه سال 1399، نرخ ارز داخلی و نرخ آلومینیوم در بورس فلزات لندن در تاریخ سررسید استخراج می‌شود و از حاصل ضرب این دو قیمت مبنا محاسبه می‌شود و به مبلغ 900 ریال پریمیوم اضافه می‌شود.

به این ترتیب در تاریخ سررسید، یک قرارداد طبق مشخصات اطلاعیه عرضه توسط بورس بین طرفین با قیمت مذکور منعقد می‌شود و طرفین باید اقدام به تسویه و تحویل قرارداد نمایند.

مزایای کشف قرارداد پریمیوم

مهم ترین مزیت روش خرید پریمیوم این است که خریدار مطمئن می‌شود در مدت مقرر کالا به دست او خواهد رسید. بنابراین نگرانی بابت تامین جنس مورد نظر ندارد. در طرف مقابل هم تولیدکننده یا فروشنده نیز این اطمینان خاطر را دارد، که در تولید و یا تامین جنس خود برنامه ریزی دقیق‌تری انجام دهد.

اما مزیت دیگر قرارداد کشف پریمیوم این است که به افرادی که توانایی خرید به صورت سلف را ندارند، این امکان را می‌دهد تا کالای خود را تامین کنند. چون در این قرارداد مبلغ نهایی به صورت یکجا دریافت نمی‌شود. از طرفی دیگر به تولیدکننده‌های کوچک نیز این امکان را می‌دهد که ضمانتی برای خرید جنس خود داشته باشند و بی گدار دست به تولید مازاد نزنند.

با کمک این قرارداد، هم تولیدکننده و هم خریدار اطمینان پیدا می کنند. که در هر فصل، در زمینه تولید محصول و خرید مواد اولیه موردنیاز خود در بازار مشکلی نخواهند داشت. پس ریسک معاملات پایین می‌آید و توانایی شرکت‌ها و خریداران خرد در تامین کالای اساسی بیشتر می‌شود.

تجربه های موفق جهانی

این نوع معامله در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. بورس کالا ایران نیز با اندکی تفاوت نسبت به بازار جهانی و در واقع در همان قالب این معاملات را انجام می‌دهد.

مهم ترین تفاوت این سیستم در ایران در مقایسه با بورس فلزات لندن عدم ارتباط مستقیم ما با بازار جهانی است. به طوری که در بورس فلزات لندن به دلیل گستردگی دامنه در کشورهای مختلف، خریدار محصولی را از یک عرضه‌کننده خریداری می‌کند. اما محل تحویل توسط عرضه کننده تعیین می‌شود. این در حالی است که خریداران تمایل دارند کالا را در منطقه ای دیگر تحویل بگیرند. به همین دلیل، با کمک قراردادهای پریمیوم خریدار می‌تواند کالای مشابه را از انبار دیگری در یک منطقه یا کشور دیگر تحویل بگیرد.

جالب است بدانید برای نخستین بار وزارت صمت، طرحی ویژه برای عرضه تختال فولاد هرمزگان و فولاد خوزستان، مس کاتد شرکت ملی صنایع مس ایران، شمش بلوم شرکت‌های چادرملو، جهان فولاد سیرجان و فولاد کاوه جنوب کیش و شمش آلومینیوم آلومینای ایران، را در قالب قراردادهای کشف پریمیوم در بورس کالا ارائه داد.